Condensatoren - ITamps Guitars amplified!

Gitaar versterker reparatie en modificatie.
Ga naar de inhoud
Condenstoren in de signaal weg van een gitaar versterker
Hier wordt in geen geval uitgelegt hoe een condensator werkt! Genoeg daarover te vinden op het internet !
Condensatoren in het voedings deel van een versterker, wordt hier ook niet besproken.


Het gaat hier om de audio-functie in de versterker.
Termen als koppel condensator is toch wel de meest voorkomende. Wat is dat?

Koppelcondensator:
De term koppelcondensator is meteen de juiste term ervoor, het koppelt het een met het ander...
beperken we ons tot het gebruik ervan in gitaar buizen versterkers, dan is dat wel de meest toegepaste manier van koppelcondensatoren.
Een koppel-condensator is in staat om (als het ware) wissel spanning "door" laten en gelijkspanning "tegen te houden".
Het mooie is nu dat we dat net nodig hebben in een verterker.

Waarden op Condensatoren
Waarden en aanduidingen op een condensator.

Voor velen is de tekst die op diverse condensatoren staat nog steeds onduidelijk:

Condensatoren hebben een bepaalde capaciteit en wordt aangeduid met Farad. (dit komt van Faraday. zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Michael_Faraday)
Een condensator met een capaciteit van 1F (één Farad) is een hele grote condensator.
De termen p (pico), n (nano), µ(micro) m(millie) zijn algemene termen voor een verkleining (steeds een duizendste minder) van de aanduiding.
Om bv 0,000 000 000 001 Farad korter te noteren, kun je dan 1pF noteren. Dat is een stuk korter.


Veel voorkomende aanduidingen op condensatoren (vaak ivm te kort ruimte op de condensator):
aanduidingen zonder "n" of "µ" ,  staat vaak voor de capacitieve waarde in pF (pico Farad).
 Staat op een condensator ergens " 10 " op of " 47 " of " 250 " dan staat dat voor: 10pF ,  47pF of 250pF.
aanduiding als " 0,01uF " of  "1,0nF"  en of "47pF", spreken voor zich en hoeven we niet na te denken of om te zetten.

Omzet tabel:
1pF = 0,001nF = 0,000001µF
10pF = 0,01nF = 0,00001µF
100pF = 0,1nF = 0,0001µF
1000pF =  1nF = 0,001µF
      2,2nF = 0,0022µF
       10nF = 0,01µF
      100nF = 0,1µF
     1000nF = 1µF


Echter, je komt ook dit tegen, in vormen van codes:
men gaat uit van waarde aanduiding in pF: Niet als som, maar gewoon eraan vast plakken.
code:                 waarde:
011  = 01+0 = (0)10pF
101  = 10+0 = 100pF
102  = 10+00 = 1000pF = 1nF            
103  = 10+000 = 10000pF = 10nF          
104  = 10+0000= 100000pF = 100nF                   
105  = 10+00000 = 1000nF = 1µF            
106  = 10+000000 = 10000nF = 10µF        
 
Voorbeelden:
271 = 27+0 = 270pF = 0,27nF = 0,00027µF
682 = 68+00² = 6800pF = 6,8nF
223 = 22+000 = 22000pF = 22nF

 
Nog wat voorbeelden van aanduidingen:
33n = 33nF   = 33000pF    1µ  = 1µF   = 1000nF     47p = 47pF
3n3 = 3,3nF  = 3300pF     1µ1 = 1,1µF = 1100nF     4p7 = 4,7pF
n33 = 0,33nF = 330pF      µ1 = 0,1µF =  100nF      p47 = 0,47pF


Nog iets:
Soms kom je nog wel eens een condensatoren met een waarde 100mF (vaak oude) tegen. Hier wordt nog steeds µF (micro Farad) en niet millie.


Condensatoren en ESR.

Veelvuldig hoor je gitaar-versterker-reparateurs en -vaklieden praten over de ESR waarde van een condensator, deze moet vooral laag zijn dan zou het goed zijn...
Dit klopt wel maar niet overal, met name in het voedings-deel van een versterker willen we zogenaamde low-ESR condensatoren.

E. S. R. staat voor Effective Series Resistance, vertaald is dat de "effectieve serie weerstand".
Elke soort condensator heeft een ESR, dus niet alleen de elektrolitische condensatoren (elco) maar ook de keramische en film condensatoren.
Iedere condensator heeft een dergelijke serieweerstand. Deze serieweerstand ontstaat door een optelsom van weerstanden die de metalen platen en het diëlektricum met zich meebrengt, maar ook de aansluitdraden die daar weer aanvast zitten.
De ESR van een condensator kan door veroudering toenemen, waarbij warmte een grote rol speeld.

In bijvoorbeeld een voeding van een versterker komen bij opladen en ontladen van de condensatoren (meestal meerdere) hoge stromen voor die de (meestal) de tranformator moet kunnen leveren. Een grote stroom betekent een grote spanning over de serieweerstand (ESR). Dit zorgt weer voor opwarmen van de condensator. Als een condensator warm wordt, kan de ESR toenemen, waardoor de condensator nog warmer wordt.
Bij condensatoren met een lage ESR (standaard door fabriekanten geleverd) heb je minder snel "last" van het probleem dat de condensatoren veroudert raken.
Als je nieuwe condensatoren hebt in een versterker met een niet lage ESR (meestal is de ESR bij nieuwe c's gemiddeld lager dan 1 Ohm), dan zal die sneller last hebben van "versleten" condenstoren.
De tijdspanne waar we dan over praten is maanden, zo niet, jaren lang.

Hoelang gaan voedings condensatoren mee? en wanneer wel of niet vervangen?
Afhankelijk van de intensiteit waarmee de versterker gebruikt wordt, hoe het circuit is ontworpen, de opslag van de versterker, vaak aan uit zetten, etc.  gaan elco's 15 -20 Jaar mee.

Als een versterker na 20 Jaar geen storingen vertoont met de nog oorspronkelijke condensatoren, en de eigenaar wil er de komende jaren flink mee gaan optreden, dan raad ik aan de voedings en bypass condensatoren allemaal te vervangen.
Mocht het zo zijn dat de eigenaar hem de komende jaren af en toe eens gaat gebruiken, dan lekker laten zitten. Maar dit is persoonlijk en altijd in overleg met de eigenaar.
Als de versterker na 20 Jaar of korter wel storingen vertoont ten gevolge van slechte condensatoren, dan is het zinvol om alle voedings condensatoren te vervangen, ook al meten sommige van de aanwezige c's nog een goede capaciteit en ESR.

Het meten van de ESR waarden kan op meerdere manieren, hierop kun je op internet zoeken, uitleg genoeg te vinden.
Maar er zijn hele fijne meet apparaten in de handel (niet zo duur), die de ESR goed kunnen meten.

Condensatoren die een niet lage ESR hebben, kunnen bijvoorbeeld worden toegepast in toonregelingen of koppel-condensatoren.

Spraque, Orange Drop, Vishay
Over Orange drop condensatoren:

Stukje geschiedenis van Orange Drop: (bron: Internet)
In 1960 is Spague Electric begonnen met het ontwikkelen en produceren van de zogenaamde Orange Drop condensatoren.
In 1992 heeft Vishay (grote fabrikant van veel electronische componenten) het stokje overgenomen. Ze noemden de condensatoren toen nog steeds Orange Drops, maar kwam er wel het naampje Vishay vaak voor.
In 2012 heeft de fabikant  Cornell Dubilier Capacitors de produktie overgenomen van Vishay, hoewel Vishay nog steeds bestaat.
Tegenwoordig: Worden alle Orange Drop Condensatoren geproduceerd door Cornell Dubilier Capacitors.

Dit is een 716 reeks condensator met 0,33uF geschikt  voor 200Vdc
Dit is een Orange Drop Condensator uit de 716 reeks, met 0,33uF geschikt  voor 200Vdc
Uit het jaar 1994.
Orange Drop Condensatoren komen in 4 types:
225P Aluminum polyester film folie Condensator, radiale draden (tin koper ijzer, deze zijn steviger dan die van de 716P en PS reeks) meestal verkrijgbaar van .001µF tot 1.0µF
715P polypropyleen film folie Condensator, radiale draden (tin koper ijzer, deze zijn steviger dan die van de 716P en PS reeks), meestal van  .001µF tot 0.47µF
716P polypropyleen film folie Condensator, radiale draden met koper draad uitgevoerd.
PS    Aluminum polyester film folie Condensator, radiale draden met koper uitgevoerd.



Terug naar de inhoud